Երկսեռ ամբողջություն

Մարդու մեջ, անկախ նրա սեռային պատկանելությունից և սեռադերային վարքից, որով նա տվյալ պահին հանդես է գալիս սոցիալ միջավայրում, գործում են երկու տեսակի սեռային սկզբունքներ, որոնք կյանքի տարբեր ժամանակահատվածներում կարող են հանդես գալ տարբեր համակցություններով: Դրանք արական և իգական սկզբունքներն են, որոնք անկախ իրենց արտահայտման աստիճանից, անհատի հոգեկան աշխարհում ոչ թե հակամարտում, այլ սերտորեն ներհյուսված և բնույթով փոխլրացնում են իրար: Ընդհանրապես՝ սեռ հասկացության տակ նկատի է առնվում մարմնի անատոմիական կառուցվածքը։ Հենց մարմինն է այն վերջնական ու ծանրակշիռ որոշիչ գործոնը, որով պայմանավորվում է անհատի սեռային պատկանելիությունը։ Արական և իգական սեռային սկզբունքների ներկայությունն այդ մարմնում հուշում է Նախամարդու անդրոգին բնույթի մասին։ Անդրոգին Նախամարդը չի ապրել սեռական կյանքով, քանի որ չի ունեցել սերնդաշարունակության խնդիր։ Մինչդեռ իրեն անդրոգին հավակնող տրանսգենդեր անձնավորությունը  մահկանացու է և իր մարմինը, որը ժամանակավոր է, դարձրել է սեռական հեշտասիրության և վավաշոտության կացարան, այդ անձնավորությունը ոչ մի կապ չունի նախամարդու անդրոգին բնույթի, երկսեռ ամբողջականության հետ, ընդհակառակը՝ նա այդ ամբողջության կոտորակման արգասիքն է, 1/1000000000․․․րդ-ականն այն Ամբողջի, ով դեռևս չէր ճաշակել Եդեմական խնձորը։

Եթե բնութագրենք արական սկզբունքը, ապա այն կարելի է բնորոշել հետևյալ բառերով՝ արական ուժը տաք է ու պինդ, նպատակաուղղված, առաջխաղացող, տրամաբանված, միտված դեպի դուրս: Արականն իր բնույթով նպատակ ունի ղեկավարել, կարգաբերել, հրամաններ արձակել, վերահսկել: Արական ուժը մարմնավորում են արևը, սարերը, կրակը: Մենք կարող ենք տեսնել այս ուժի ազդեցիկ ներկայությունն ամենուր, կարելի է նույնիսկ ասել, որ արականը մեր իրականության մեջ գերիշխող ուժ է, որի ապացույցն ակնհայտ է ամենապարզ դիտարկմամբ: Նայեցեք ձեր շուրջը՝ սեռական կյանքից մինչև կրոն, քաղաքականություն և պարզապես ամենօրյա մարդկային հարաբերություններ, գործում են տղամարդկանց կողմից սահմանված կանոններ ու կարգաբերման մեխանիզմներ: Ինչպես երգում է Ջեյմս Բրաունը՝ սա տղամարդկանց աշխարհն է, It’s a man’s man’s man’s world. Սակայն չպետք է կարծել, թե արական ուժը միայն բացասական լիցք է կրում, համենայն դեպս՝ պարտադիր չէ, որ դա միանշանակ այդպես լինի: Բայց անգամ, եթե գործ ունենք արական ուժի դրական դրսևորումների հետ, շատ կարևոր է հաշվի առնել, որ միայն արական ուժի գերիշխանությամբ չի կարող լինել ներդաշնակություն և խաղաղություն: Արական ուժի գերիշխող մենաշնորհը կարող է կործանիչ ու ավերող գտնվել, եթե չբալանսավորվի իգական ուժով:

Դարեր շարունակ արական գերիշխանության ազդեցությունը խորը արմատներ է գցել մարդու գիտակցության ու ողջ հոգեկանի կառուցվածքում: Դարեր շարունակ մարդը խոնարհվել է արական աստվածների իշխանության առաջ, նրան առաջնորդել են արդյունաբերական աշխարհի օրենքները, ագրեսիվ հաստատակամություն խրախուսող հասարակարգերը, նպատակաուղղվածություն քարոզողները՝ ստեղծելով մի այնպիսի իրականություն, որն, ավաղ, զուրկ է կենսական բովանդակությունից ու ողորկ է, քանի որ կտրված է դատարկությունը լցնող միակ աղբյուրից՝ իգական աշխարհից:

Իգական սկզբունքի բնութագրականը կարելի է տալ հետևյալ բառերով՝ իգական ուժը փափուկ է, սնուցող, անձև, ինտուիտիվ, դեպի ներս միտված: Իգական ուժը մարմնավորում են լուսինը, մայր հողը, ջուրը: Իգական ալիքների տատանումները նրբագույն հաճախականություն ունեն և զգայական են իրենց բնույթով: Իգականը բացի այդ, կապակցված է վերարտադրողության հետ, ինչպես նաև սեքսուալ հաճույքի աղբյուր է, ինչի պատճառով էլ դարեր շարունակ ճնշման տակ է գտնվել հայրիշխանական Եկեղեցու մեծն հայրերի կողմից: Անկարող գտնվելով սեքսուալ հաճույքի գերող ազդեցությունից ազատագրվելու՝ հայրիշխանական Եկեղեցու այրերը նպատակահարմար են գտել կրոնական լծակների օգնությամբ պարզապես ճնշել ու ասպարեզից դուրս բերել սեքսուալը, փոխանակ ինտեգրելու այն կրոնի ամբողջական պատկերի մեջ, փոխանակ ընդունելու աստվածության երկսեռությունը և գալու լրիվ, այլ ոչ թե պառակտված Աստծու գաղափարին: Սեռական հաճույքից վեր կանգնելու անկարողության պատճառով կրոնը պառակտել է աստվածայինը ու դարձրել Աստծուն արական էակ՝ իգականին թողնելով միայն մայրության խորհուրդը:

Մինչդեռ Իգականը կյանքի աղբյուր է, առանց որի մենք պարզապես օտարանում ենք մեր մարմնից, հույզերից, երազանքներից: Առանց Իգականի հետ հաղորդակցության` հետևելով միայն արական ուժին, մենք նպատակաուղղված գնում ենք դեպի թիրախակետ, հետևում անձնական ամբիցիաներին, որոնք, սակայն, զուտ ֆորմալ եղելություն են դառնում, զուրկ մնալով ներքին խորհուրդներից, կյանքի բերկրանքից, գերբնական իմաստներից: Իգական ուժից կտրված լինելը բերում է ներքին դատարկության, որն ապարդյուն փորձում ենք լցնել խթանիչներով, վիրտուալ սեքսի գռեհիկ հաճույքով, ագահությամբ, թալանով: Մարդիկ ովքեր ոչնչացնում են բնությունը` կտրված են իգական ուժի աղբյուրից և չեն տեսնում իրենց նույնությունն այդ բնության հետ: Մարդիկ ովքեր անխնա չարաշահում և սպառում են բնությունը` կորցրել են կապը Իգականի հետ: Չի կարող մարդը լինել բավարարված ու իրեն լիարժեք զգալ առանց իգական ուժի ներկայության, նա կթունավորի իր կողքինների կյանքը հենց միայն այս պատճառով:

Առանց Իգականի կյանքը մակերեսային ու ձևական է՝ սևեռված արտաքին երևույթներին, որոնք խեղաթյուրում են իրականությունը՝ լինելով իրականության սոսկ հատվածային ու երևացող արտապատկերումները: Հակառակ դեպքում, երբ Իգականը մեր ներսում չափից ավել է, մենք անընդհատ պտտվում ենք քաոտիկ շրջապտույտում, ինքներս մեզ քայքայում հուզական ռեակտիվությամբ, զոհ դառնում էմոցիոնալ ալիքների հարվածներին: Չափից շատ իգական ուժը տանում է կախվածությունների, ինքնախղճահարման և սեռադերային ոչ առողջ վարքի, օրինակ` մազոխիզմի կամ մարտիրոսության: Դրա համար էլ պետք է բալանսավորել Արականը և Իգականը մեր ներսում, ին-յանը, անիմուս-անիման:

Հունական դիցաբանության մեջ կա մի աստվածուհի՝ պատերազմի դիցուհի Աթենասը: Այս աստվածուհին Արականի և Իգականի սուրբ խառնուրդն է, ով իր մեջ ներառում է մի կողմից՝ ողջախոհության, ուժի, երկաթյա վճռականության և արիության, մյուս կողմից՝ կանացի նրբագեղության և քնքշանքի տարրեր: Ին-Յանը բալանսի մեջ են Զինվոր Աստվածության` Աթենասի մեջ։ Մեզանից յուրաքանչյուրն իր մեջ ունի Աթենասին, հաղորդակցվել այս արքետիպի հետ, նշանակում է գործ ունենալ ամբողջականության, վստահության, ուրախության հետ:

Իսկ ինչու բոլորը չէ, որ ճանաչում են իրենց ներքին աթենասին։ Ինչո՞ւ է այդպես: Սա գալիս է մանկուց և ոչ ճիշտ սեռային դաստիարակությունից: Փոքր տարիքից մեզ սովորեցնում են, որ պետք է հետևենք ինչ-որ կանոնների՝ աղջիկները պարտավոր են պահպանել իրենց կուսաթաղանթը նախքան ամուսնանալը, նստեն ու սպասեն մինչև հայտնվի իրենց ուզողը, պետք է անպայման ամուսնանան, հետո պետք է անպայման երեխաներ ունենան, տնային լավ տնտեսուհի դառնան, համով ճաշեր եփեն, լվացք-արդուկ անեն, շրջազգեստով ման գան, համեստորեն լռեն, խոնարհվեն, երբ խոսում է տղամարդը, հավատարիմ մնան Աստծուն (ով իհարկե արական սեռի է): Տղաներին սովորեցնում են, որ նրանք պետք է նպատատակաուղղված լինեն, մրցունակ, չտրվեն հույզերին։ Ամոթ է, երբ տղան լացում է, դրսևորում է հուզականություն, թուլության ցանկացած դրսևորում դատապարտվում է, անընդունելի են հետաքրքրություններն այսպես ասած՝ կանացի զբաղմունքների ոլորտում՝ ձեռագործ, խոհանոց, տնարարություն։ Փոքր տարիքից այսպիսի պատկերներով ողողում են մեր գիտակցությունը՝ ձևավորելով սեռադերային մոդելի արհեստական մի կառուցվածք, որն աղավաղում, դեֆորմացնում է մեր ողջ հոգեկան ու հոգևոր զարգացումը: Փոխանակ բնականոն զարգացումը խթանելուն, որն իրենից ներկայացնում է առողջ ու ներդաշնակ միջավայրի ապահովում, մեզ ներարկում են նեղ սուբյեկտիվ պատկերացումներ, սոցիալ-մշակութային վարքային կարծրատիպեր, որոնց բացակայության պարագայում ինքնուրույն մտածող մարդը վաղ թե ուշ կհասներ այն գիտակցմանը, ըստ որի հակասական միասնությունը մարդկային ինքնության հենց էությունն է, որով կրակը և ջուրը, լուսինը և արևը, մութն ու լույսը մեկը մյուսով են, փոխկապակցված ու փոխպայմանավորված։

Մեզանից յուրաքանչյուրն ունի իր սեռադերային պատմությունը, որը ժառանգել ենք իբրև կյանքի սցենար մեր ծնողներից ու նեղ սոցիալական շրջապատից: Ու այդ դերը, որպես այդպիսին, արդեն իսկ սահմանափակ է, քանի որ դրա մեջ գերիշխում են այս կամ այն բևեռային դրսևորումները, այս կամ այն սեռային ուժի իշխանությունը, որի պատճառով էլ դադարում ենք լինել այնպիսին, ինչպիսին կանք: Բավական է լինել անկեղծ և ճշտախոս, որպեսզի մոտենանք մեր իսկական ինքությանը: Պարզապես պետք է ճանաչել, թե որն է մեր սրտի ուզածն այս կյանքում, ինչ ենք ուզում այլ մարդկանցից, ինչ եք ուզում ինքներս մեզանից և մյուսներից, ինչի կարիք ունենք: Հասկանանք, թե որն է մեր երազանքը և զգուշորեն, բայց հաստատակամ հետամուտ լինենք այդ երազանքների իրականացմանը:

Մեզանից շատերը, սակայն, ովքեր դժվարանում են սահմանազատել իրենց ինքությունը, այս ճանապարհին հայտնվում են տարբեր թակարդներում: Եթե գերակշռում է արական ուժը, խնդիրներ են ծագում մարդկանց գերիշխելու և ագրեսիվության դրսևորման հետ, իսկ իգական ուժի գերիշխանության դեպքում մանիպուլյատիվ և պասիվ-ագրեսիվ վարքի վտանգ կա: Ուրեմն` ինչպես լինել առողջ և սեռային բալանսավորմամբ հասնել մեր նպատակներին: Դա կարելի է անել, եթե միտքը և սիրտը միաժամանակ գործադրելու պարտավորություն վերցնենք: Իսկ սա պարտավորություն է սիրել այն ամենը ինչ կա մեր ներսում` թե’ լուսավոր, թե’ մութ կողմերը, լույսը և ստվերը, գեղեցիկն ու տգեղը, մաքուրն ու փչացածը: Սա խորքային հաշտեցում է, թեկուզ և հեղաշրջման մեծ ցավի գնով, երբ ստիպված ես հրաժեշտ տալ սովորույթի ուժով արմատացած բարեկեցությանն ու հարմարավետությանը, սա համաձայնություն է ընդունելու այն ամենն, ինչից բաղկացած ես:

Սեքսուալության ինտեգրումն այս գործընթացում ամենադժվար ու ամենակարևոր պայմանն է: Դժվար է հպարտանալ, թե շատ խորքային շերտերում հասկացել ենք, թե ով ենք մենք իբրև սեքսուալ էակ, մենք կրում ենք այս հարցի շուրջ մեր նախնիների մեղավորության զգացումը, զրկանքը և ճնշվածությունը, բայց ճշմարտությունն այն է, որ մենք այնուամենայնիվ սեռային ենք, ուզենք, թե չուզենք, ու դա ամնևին կեղտոտ կամ սխալական չէ, անպարկեշտ կամ անբարո չէ, ինչպես մեզ մի գուցե համոզել են ու անդադար սովորեցնել: Ընդհակառակը, մեր սեքսուալությունը կրում է ստեղծագործականության հզոր ներուժ, այն կյանքի աղբյուր է, բնության շարժիչը: Սեքսուալության ինքնաբացահայտումները համարձակություն և համբերատարություն են պահանջում ու սա դանդաղընթաց պրոցես է: Սակայն արժե  ջանքեր գործադրել ու միջոցներ չխնայել, քանի որ սեքսուալության ինտեգրումն ինքնության մեջ մարդուն դարձնում է լիարժեք, ինքնավստահ, կենտրոնացած ու ստեղծագործ: Ու ոչ միայն, այդ ինտեգրումն օգնում է նաև դեն շպրտել ամոթն ու մեղքի զգացումը, որի պատճառով երկար տարիներ զրկված ենք եղել համտեսելու կյանքի այդ հիրավի օրհնյալ բերկրանքը:

Ու այնուհանդերձ, մարդու մարմինը մահկանացու է, և մահվան այս խնդիրը չի լուծվում սեռական կյանքով։ Սեռական կյանքն ապահովում է ֆիզիկական կյանքի շարունակականությունը միայն, իսկ մահվան խնդիրը մնում է բաց, ու երեխաները այն հույսն են, ում նայելով՝ կարող ենք գտնել այդ լուծումը։ Իսկ արհեստական բեղմնավորմամբ մանկածնման կամ միասեռ ամուսինների կողմից երեխա որդեգրելու ժամանակակից միտումները Նախամարդու երկսեռ ամբողջականության վերականգնման պատրանքներն են միայն։