սեր

Սիրելն ու սիրվելը մարդու ամենախորքային, հիմքային պահանջներից են: Դա կենսաբանական, հոգեբանական, հուզական և հոգևոր պահանջ է, որի բավարարումը խիստ կարևոր է լիարժեք մարդ լինելու համար: Կին-տղամարդ սիրային կապի միջոցով բավարարվում է այդ կարևոր պահանջմունքը, ու միանգամայն բնական է, որ ցանկություն ունենք ինտիմ հարաբերություններ կառուցել ինչ-որ մեկի հետ, ով կդառնա մեր կյանքի ուղեկիցը: Ոչ ոք չի ուզում մենակ մնալ, մենակ ապրող կնոջը անվանում են «տանը մնացած», մենակ տղմարդուն՝ «ծեր ամուրի»: Նույն վերաբերմունքը կա ամուսնալուծված մարդկանց հանդեպ, նրանց համարում են սխալ մարդիկ, պակասորդ ունեցող մարդիկ: Սա խոսում է այն մասին, որ մենակ մարդկանց հանդեպ հասարակությունը չունի հանդուրժող վերաբերմունք: Ցավոք, շատերը ձգտում են գտնել իրենց կողակցին, որպեսզի չարժանանան նման պիտակի, ու եթե տարիքն անցել է ու դեռ ամուսնացած չեն, ներքին տագնապի զգացում է հայտնվում, կարծես թե կյանքը զուր գնաց ու այդպես էլ չիրագործեցին կյանքի ամենագլխավոր նպատակը՝ չգտան իրենց լրացնող կեսին:Ռոմանտիկ-սիրային հարաբերություններ փափագելը լիովին բնական է, սակայն խնդրահարույց է, երբ այդ տեսակ սիրո միջոցով փորձում ենք լուծել մեր կյանքի բոլոր խնդիրները` մտածելով, որ ռոմանտիկ սերը կոչված է լրացնելու մեզ, ամբողջացնելու մեր էությունը: Ընդհանրապես, պետք է ընդունել, որ ռոմանտիզմն իրոք երջանկացնելու հատկություն ունի: Սիրահարված մարդուն աշխարհը թվում է թեթև ու վարդագույն` ինչպես բարի հեքիաթներում է: Ընդ որում, ռոմանտիզմի հակված մարդիկ նման վերաբերմունք են տածում ոչ միայն իրերի ու երևույթների, այլ անգամ հիվանդությունների հանդեպ՝ հավատալով և հուսալով, որ որևէ լուրջ բան չի կարող պատահել, եթե անգամ ախտորոշվել է լուրջ հիվանդություն:

Հոգու խորքում մեզանից յուրաքանչյուրը կրում է իր «վերքը»: Առօրյա կյանքում այդ վերքի գոյության մասին մատնում են շրջապատող մարդկանց և առաջին հերթին` մեր ամենամտերիմ մարդու հետ փոխհարաբերությունները: Շփումների ժամանակ մենք դրսևորում ենք պահվածքի միևնույն կաղապարային կրկնողությունները, միևնույն դրդապատճառային մոտիվները: Մեջբերվածը այցելուի պատմության մի հատվածն է.-Հարգելի բժշկուհի, ես ինձ շատ թերի ու ոչ ադեկվատ եմ զգում: Սեռական հարաբերության ժամանակ ոչինչ չեմ զգում: Ամուսնացել եմ երկրորդ անգամ, սակայն դարձյալ միևնույն բանն է: Առաջին ամուսնությունս բնազդի, վաղ երիտասարդական կրքերի արդյունք էր: Երկրորդ անգամ ավելի գիտակից եմ եղել, որոշումս կայացրել եմ այն տրամաբանությամբ, որ ընտրյալս լիարժեք համապատասխանում է ինձ՝ ճշգրտորեն լրացնելով բոլոր բացերս: Ինձ համար շատ զարմանալի էր, երբ սեռական կյանքում դարձյալ ոչինչ չզգացի, քանի որ համոզված էի, որ անձնավորությունը, ով այդպես լիարժեք ներդաշնակում է ինձ, կլրացնի նաև սեռական կյանքի բացերը: Անզգայությանս մասին նրան ոչինչ չեմ ասում, սակայն ենթադրում եմ, որ իրեն բնորոշ նրբազգացության շնորհիվ նա կռահում է իմ ոչ լիարժեք լինելը: Ու այսպես ապրում եմ մշտատանջ տագնապի մեջ, քանի որ ինձ հետապնդում է լքման և դավաճանված լինելու վախը:Նույն իրավիճակն աշխատավայրում է: Գործընկերներիս հետ շփման ժամանակ տագնապով սպասում եմ ոչ ադեկվատ լինելու և անարժեք համարվելուս ցավոտ դատավճռին (որի հետ սրտիս խորքում համաձայն եմ): Այո, ես ապրում եմ ոչնչություն լինելուս մերկացման ու լքման դատապարտվելու ամենօրյա լարվածության մեջ: Ու երբ ի գործ դրված ջանքերս չեն գնահատվում, համակվում եմ հուսահատությամբ՝ մտածելով, որ ձեռնարկածս «մեծ-մեծ գործերն» իզուր էին: Այո, պիտի խոստովանեմ, որ կախված եմ ու ապրում եմ մարդկանց ու հատկապես՝ վերադասի կողմից բարձր գնահատականի արժանանալու հույսով, կարծես թե դրանից է կախված իմ ինչ-որ բան ինձանից ներկայացնելու եղելությունը: Ավաղ, ինքնագնահատականս …

Այդ տղային ես չէի հավանում, բայց ամուսնացա, քանի որ ծնողներս ասացին, որ շատ լավ տղա է, ես էլ լսեցի նրանց ու ամուսնացա: Մինչդեռ սիրում էի ուրիշ տղայի, ով ֆինանսապես կայուն և ինքնուրույն չէր, դրա համար մերոնք չէին ուզում այդ տղայ հետ ամուսնանամ: Ծնողներս նրա առաջ պայման դրեցին, որ մեկ տարում ի վիճակի լինի ապահով ապագայի կայուն հիմքեր ստեղծել, մեկ տարին անցավ ու նա չհասցրեց, ես էլ վիրավորված նրանից ամուսնացա այս մեկի հետ:Ամուսնությունը շատ լուրջ պարտավորություն է, ամուսնական դաշինքի խորհուրդը շատ վեհ ու խորն է, ամուսնանալ ինչ-որ մեկին ինադու, դա անլրջության գագթնակետն է, նույն անլրջությամբ կարելի է քանդել այդ ամուսնությունը, կանայք ովքեր չեն գիտակցում ամուսնության խորհուրդը, խաղի են վերածում իրենց և ուրիշների կյանքը: Ինչ-որ մեկին ինադու ամուսնանալը վրեժխնդրություն է:Ամուսնանալու որոշումը կայացվել է վրեժխնդրության զգացումից ելնելով, շատ կարևոր է, թե ինչի վրա է կինը հիմնվում ամուսնանալու որոշում կայացնելիս: Բոլոր այն դեպքերում, երբ կյանքի՝ այդ ամենապատասխանատու որոշումը կայացվում է զգայական ապրումներից և հույզերից կազմված անհուսալի հիմքի վրա, ամուսնական կյանքը վտանգված է, ինչպես վտանգված է այն տան ամրությունը, որի հիմքը գցված է ավազին: Մեր զգայական ապրումները և հույզերը նման են բնության ժամանակավոր երևույթներին, տարերային ուժերի դրսևորումներին: Դրանք իրենց բնույթով զգայացունց են, կարող են մինչև հոգու խորքը ցնցել մարդուն, օրինակ՝ մեծ ալիքները օվկիանոսում, հրդեհված անտառը, ջրհեղեղի պատճառած ավիրածությունները, բայց դրանք մնայուն չեն, այդ երևույթների կյանքի տևողությունը շատ կարճ է: Դրանք գալիս են, բերում են իրենց հետևանքները և հեռանում, անհետանում են մեր կյանքից:Այո, բայց նա տղամարդու պես իրեն չդրսևորեց և ես գտա, որ արժանի չէ ինձ, ամուսնուս հանդեպ հարգանք էի զգում, համենայն դեպս սկզբում նա շատ …

Ճամփորդության ժամանակ այդ հատվածը մենակով ես անցնում՝ ապավինելով սեփական ուժերիդ, վստահելով ինքդ քեզ ու քո մարմնին: Կյանքի իրական զգացողությունը կախված է այդ հատվածից ու թե ինչպես կհաղթահարես այն:Ես գնում էի մենակ, ինքս էի իմ աշխարհի հեղինակը և պատասխանատուն, գործում էին իմ օրենքները և կանոնները, որոնցով առաջնորդվում, բացվում ու ծավալվում էի այդ տարածքներում: Ազատության լիակատար վերապրում էր: Ու մի պահ թվաց, թե լքել եմ ընկերոջս, թողել եմ նրան հեռու հեռվում: Մտածեցի. մի՞թե օգտագործում եմ նրան: Մեղքի զգացումի ուժեղ հորձանուտը սկսեց հարվածել ու ներծծել հոգիս, հիասթափություն զգացի ինձնից, մտածում էի, որ այդ պահին ապրածս զգացողությունն ու հաճույքը անձնասեր են, որևէ կապ չունեն նրա հետ, իմն են բացառապես, բայց կար մի այլ զգացողություն ևս, որ հուշում էր, թե դա այդպես չէ, ուրիշ բան կա: Այդ մենակությունն անձնասեր առանձնության պես չէր, քանի որ հիմքում կար մերձավորիս հանդեպ տածած խորը վստահություն, առանց որի հնարավոր չէր էլ լինի հայտնվել այդտեղ, որտեղ կարող ես ազատ լինել ու չվախենալ, այդ մենակությունը շնորհիվ նրա սիրո էր, քանի որ գնում էի մի տեղ, որտեղից գալիս էի հույսով ու սիրով լցված: Մտածեցի, որ սիրելու համար պետք է թողնել միմյանց, միայն հեռանալով կարելի է իսկական սեր տալ, առանց այդ տարանջատումի չկա այդ սերն ու չկա հարաբերություն, կա ծանրություն, կցորդություն, միաձուլում, ու դու պասիվ կրկնող ես, վերադարձնում ես այն՝ ինչ ստանում ես, եթե ոչ պակասած, չկա քոնը, թվում է դու ես, բայց նրա արտացոլումն ես: Ես սա խորապես հակաբարոյական եմ համարում, քանի որ այստեղ դու ոչնչացնում ես ինքդ քեզ ու եթե համոզված ես, որ հաճույք ես զգում, ապա դա ինքնախաբեություն է կամ ստրկամիտ …

Սերը կարող է կոկայինային կախվածության պես կպչուն լինել…- Արդյոք, սերը հիվանդությո՞ւն է:- Սերը ուրիշի հետ միանալու ուժգին տենչանք է: Սերը հուզական վիճակ է եւ, ինչպես ցանկացած հույզ, կարող է լինել ռացիոնալ եւ իռացիոնալ: Ողջամտության եւ բանականության սահմանները հատող սերը կարող է դիտարկվել իբրեւ իռացիոնալ հույզ եւ հիվանդագին երեւույթ: Թեեւ սերը չի ընդգրկված հոգեկան հիվանդությունների ամերիկյան հոգեբույժների դասակարգման մեջ (սա համարվում է հոգեկան առողջության խանգարումների միջազգային ուղեցույց), այնուհանդերձ, սիրո քիմիան մեծ նմանություն ունի տագնապային եւ կպչուն-սեւեռուն խանգարումների նյարդահորմոնալ շեղումների հետ:Գիտական փաստերը վկայում են, որ սիրով խանդավառված անձի օրգանիզմում բարձրանում է նյարդային մեդիատոր դոպամինի քանակությունը եւ իջնում է սերոտոնինի քանակը: Դոպամինը այն նյարդային մեդիատորն է, որը դրդում է կրկին անգամ ձեռնարկել այնպիսի վարքային ակտիվություններ, որոնց ավարտին ի հայտ է գալիս խորը բավարարման զգացողություն: Ահա թե ինչու է սեքսուալ բավարարման զգացողությունը բերում սեռական ցանկության բորբոքման:Գիտական հետազոտությունները վկայում են, որ կախյալության հակվածությամբ օժտված անձանց մոտ, օրինակ` նիկոտինային կախյալությամբ տառապող անձի դեպքում, դոպամինի նյութափոխանակությունը այնպես է խաթարված, որ կախյալություն առաջ բերող նյութը, տվյալ դեպքում` նիկոտինը, զգալիորեն ուժեղ հաճույք է հարուցում տվյալ անձի մոտ, քան նրանց, ովքեր չունեն կախյալության հակվածություն: Նմանապես «կպչուն-սեւեռուն» սիրո դեպքում, սիրված անձնավորությունը դառնում է կախյալության օբյեկտ եւ առաջացնում այնպիսի ուժեղ հաճույքի զգացողություն, որն ամրապնդում է այդ ախտի ձեւավորումը:

Հաճախ միջսեռային հարաբերություններում դժվարություն ունեցեղ մարդիկ չեն կողմնորոշվում` ով ավելի օգտակար խորհուրդ կտա իրենց` հոգեբա՞նը, թե՞ բժիշկ-սեռաբանը, այսինքն` սեքսոլոգը: Սովորաբար ընդունված է, որ բժշկին այցելում են այն դեպքերում, երբ, կոպիտ ասած, ինչ-որ տեղդ ցավում է: Սեռական խնդիրների և սեռային հարաբերությունների հարցում պատկերը մի փոքր այլ է: Քանի որ միջսեռային դժվարությունները մարդուն հոգեկան տառապանք են պատճառում, նա հաճախ մտածում է, որ իր խնդիրը հոգեբանական է և օգնության է դիմում հոգեբանին: Եվ իրոք, շատ դեպքերում հոգեբանը մեծ արդյունավետությամբ օգնում է հաղթահարել անինքնավստահությունը, անլիարժեքությունը, օգնում է բարձրացնել ինքնագնահատականը:Սակայն, գոյություն ունի այն սխալ պատկերացումը, որ եթե միջանձնային հարաբերություններում ամեն ինչ կարգին է, այսինքն՝ զույգի միջև առկա է փոխադարձ հասկացողություն, սեր և հարգանք, ապա նրանց սեռական կյանքում ամեն ինչ կարգին է: